Narratieve model
De mens is een verhalenverteller. Zo wordt vanuit een de narratieve psychologie over de mens gedacht. Narratio komt uit het Latijn en betekent verhaal. De verhalen die we vertellen gaan vaak over wat wij meegemaakt, gehoord, gezien of ervaren hebben. Ideeën, gedachten, gevoelens, ervaringen worden steeds geordend in verhalen, die bij ons passen. Zo vertellen die verhalen ook wie wij zijn, hoe wij anderen en de wereld zien.
Een verhaal is niet een opsomming van feiten. Verhalen worden gemaakt, gestrande reizigers kunnen hetzelfde meemaken en er toch verschillende verhalen van maken. Het kan een slachtofferverhaal worden, wat duidelijk moet maken hoe vaak iemand in zijn leven al door pech werd achtervolgd. Het kan een vriendenverhaal worden, over hoe iemand in die lastige omstandigheden anderen geholpen heeft. Of een geluksvogelverhaal. Weer was er iets groots in de wereld wat hij van nabij heeft meegemaakt.
Verhalen over onszelf hebben de neiging om zichzelf te versterken. Bijvoorbeeld doordat ze zich aan ons opdringen als we nieuwe gebeurtenissen tegemoet treden. Wie met een geluksvogelverhaal in een pechsituatie terecht komt gaat misschien vanzelf op zoek naar wat er voor moois uit kan komen. Wie met een slachtofferverhaal zich ineens in plezierige omstandigheden bevindt zal al snel denken dat er ergens een adder onder het gras zit. Zo heeft hij het immers al zo vaak ervaren, vertelt hij zichzelf.
In de voorbeelden boven ontstaan dominante verhalen, die vaak een probleemverhaal worden. Binnen de narratieve therapie wordt samen met mensen op zoek gegaan naar ervaringen en belevingen die een ander verhaal kunnen vertellen. Mensen maken zoveel mee, ze zijn soms dapper, soms laf. Soms hebben ze geluk, dan weer pech. Wie steeds alle momenten van laf of pech aan elkaar verbindt maakt een dominant probleemverhaal.
In therapie kan iemand voor zichzelf op zoek gaan naar de andere kanten van het probleemverhaal, die iets anders vertellen over wie hij is. Hij kan zo oog gaan krijgen voor andere aspecten van zichzelf, een ander verhaal over zichzelf vertellen. En daarnaar gaan leven. Of, zoals de titel van een boek van Ernst Bohlmeier over narratieve psychologie zegt: ‘De verhalen die we leven’. We leven een verhaal.
Verhalenvertellers
In een narratieve of verhalende benadering wordt hier anders tegenaan gekeken. Want het verhaal over je verleden is het verhaal over je verleden. Het verhaal wat je nú vertelt. En dat kan anders zijn dan het verhaal wat je eerder vertelde. Omdat je dingen anders bent gaan zien. Omdat de personages in je verhaal zich verder hebben ontwikkeld en je hen in een ander licht bent gaan zien. En in dat veranderde licht kunnen mensen zich weer andere dingen herinneren. Uit hetzelfde verleden. Of is het een ander verleden? Wat is jouw verhaal?
Het verhaal over meneer Toto, dat hier treurig eindigt, werd niet door Eke beschreven, maar door Bernlef in 1999. Het is een prachtig geschreven en ontroerend boekje met een mooie voorkant. Bij de afronding van een stage past een kadootje. Aan Eke heb ik dit boekje gegeven. Omdat het zo aangrijpend het leven van Toto beschrijft, de tolk die honderdtwaalf talen sprak. En omdat er in de wereld veel meer dan honderdtwaalf verhalen gehoord willen worden. Het ontroerende verhaal van Toto
Lees hier meer over het narratieve model